در بند یازدهم برنامه هفتم با عنوان تحقق سیاستهای کلی آمایش سرزمین، بر روی مزیتهای بالفعل و بالقوهای که وجود دارد، تاکید شده است. ازجمله موارد برجستهای که باید به آنها توجه کرد و مورد تاکید بوده اجراییسازی بهطور ویژه در دریا، سواحل، بنادر و آبهای مرزی است. اگرچه در حوزه دریا و سواحل اجرای برنامههای توسعهای و مطالعاتی برنامههای زمانبری است از سوی دیگر تغییر دولتها و تقویم سیاسی کشور، برنامههای توسعهای را بعضا دچار کندی یا توقف میکند؛ بنابراین تاکید بر حوزه دریا در بند 11 برنامه هفتم ضرورت این مورد را نشان میدهد که برنامههای ارگانهای دریایی با تغییر دولتها نباید منحرف شود و یا کاهش پیدا کند.
یکی از اولویتهای مهم برای پررنگتر شدن نقش بنادر و دریا، ضرورت توسعه سواحل مکران است. از دیگر فعالیتهای که باید مورد توجه باشد، میتوان به طرحهای مطالعاتی در خصوص آمایش سواحل و بنادر، لزوم حفظ سکونتگاههای ساحلی با توسعه بنادر کوچک، افزایش مراودات تجاری با بنادر کشورهای همسایه بهطور ویژه عمان و بهرهگیری از دانش روز و تکنولوژیهای دوستدار محیط زیست همگام با توسعه جهانی الگوهای حملونقل تجاری و دریایی اشاره کرد.
به عقیده من باید برنامههایی برای تامین تجهیزات دریایی و بندری با بهرهگیری از توان داخلی در نظر گرفته و سپس پیگیری و اجرا شود. در بنادر کشور اغلب تجهیزات تخلیه و بارگیری و تجهیزات دریایی فعال، عمری بیش از 20 سال دارند، در نتیجه این موارد ازنظر راندمان، مصرف سوخت و آلایندگی وضعیت مطلوبی ندارند.
ازجمله مواردی که باید حتما در نظر داشت این است که از هماکنون راهحلی برای چالشهای محیط زیستی و آلودگیهای دریایی منطقه ویژه خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر اندیشیده شود. برای اجراییشدن این مورد، میتوان از دیدگاه و نظریه موسسات علمی و دانشگاهی استفاده و یا از شرکتهای دانشبنیان برای ارائه راهحل و کمک به حل این چالشها دعوت کرد.
از زمینههایی که برای حضور و همکاری شرکتهای دانشبنیان دریایی مناسب به نظر میرسد، میتوان به طراحی تجهیزات بندری و دریایی متناسب با شرایط اقلیمی و نیاز بنادر کشور، ارائه راهکارهای کنترل و کاهش آلایندههای زیستمحیطی، بومیسازی دانش ساخت تجهیزات و تولیدات مواد کنترل و مقابله با آلودگی دریایی و زیستمحیطی اشاره کرد.
نکتهای که نباید در چشمانداز طراحی و احداث بنادر جدید بهمنظور اجرایی سازی بند 11 برنامه هفتم از آن غافل شد، نقش هوش مصنوعی و هوشمندسازی بنادر در فاز طراحی است.
آینده توسعه دریایی متعلق به بنادر هوشمندی است که علاوه بر توسعه سختافزاری، توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، هوش مصنوعی نیز بخش جداییناپذیر آنها باشد. این مورد را هم اضافه کنم که آمادهسازی بنادر، سواحل و مرزهای دریایی برای تردد کشتیهای خودران در آینده امری حائز اهمیت به شمار میآید. در حال حاضر هم بسیاری از کشورها در حال تدوین مقررات دریایی برای اجازه تردد کشتیهای خودران هستند؛ این روزها نیز گزارشهایی از ترددهای آزمایشی کشتیهای خودران به گوش میرسد.
بنابراین چنین آمادگی در بنادر کشور باید ایجاد شود؛ این آمادگی برای ورود و تردد کشتیهای خودران و همچنین پژوهش در زمینه طراحی و ساخت این نوع کشتیها باید در دستور کار قرار گیرد.