بندر امام‌خمینی(ره) به‌عنوان بزرگ‌ترین مجتمع بندری کشور در واردات غلات و نهاده‌های دامی که در شش ماه ابتدای سال جاری هفت میلیون و 300 هزار تن کالای اساسی را تخلیه کرده است، یکی از مهم‌ترین اهداف خود را احداث ترمینال‌های مکانیزه در بخش غلات قرار داده است تا با استفاده از مکنده‌ها و جرثقیل‌های خود و یکپارچه‌سازی اطلاعات و ورود و خروج و عملیات شناورها و اسکله‌ها به‌صورت آنلاین، نسبت به کاهش توقفات ناشی از جابه‌جایی تجهیزات و معطلی شروع عملیات کشتیها گام بردارد.
به جهت حفظ کیفیت غلات و جلوگیری از تخلیه و بارگیری مکرر، صرفه‌جویی در مصرف سوخت، کمک به حفظ محیط زیست و ارتقای بهرهوری عملیات بندری، سیستمهای مکانیزه تخلیه غلات در بنادر ایجاد می‌شوند، در حال حاضر محموله کشتیها پس از تخلیه از کشتی، به کامیون جابه‌جا شده و توسط کامیون به محوطه‌های داخل بندر حمل و تخلیه می‌شوند که علاوه بر اتلاف کالا هنگام تخلیه و بارگیری، باعث افزایش آلودگی غلات نیز می‌شود.
تعرفه‌گذاری یکی از مهم‌ترین ابزارهای سیاست‌گذاری در هر یک از بخش‌های اقتصادی کشور است که انجام صحیح آن در عدالت، کارایی، کیفیت و پاسخگویی در ارائه خدمات، تاثیر بسزایی می‌گذارد. حال اگر این امر درست انجام نگیرد، باعث ایجاد آثار نامطلوب خدمات و نبود تعادل در دو سوی عرضه و تقاضای خدمات می‌شود؛ لذا لازم است الگویی جهت محاسبه تعرفه‌های اجاره تجهیزات استراتژیک تخلیه و بارگیری کالای فله‌ی خشک در بندر امام‌خمینی(ره) تهیه شود تا با توجه به قیمت تمام‌شده تجهیزات استراتژیک، تعرفه اتخاذی بهصورتی انجام شود که فعالیت موجود توجیه اقتصادی داشته باشد.
در بررسیهای انجامگرفته با هدف کاهش تاخیرها در عملیات تخلیه و بارگیری کالاهای فله، مشخص شده است که علل اصلی تاخیر در عملیات تخلیه و بارگیری، براساس اولویت ریسک عبارت‌اند از: عدم آمادگی صاحبان کالا، تشریفات پاس و قرنطینه، مسائل اداری و مالی و کمبود کامیون جهت حمل غلات.
در این بررسی‌ها، آماده‌به‌کاری تجهیزات استراتژیک باعث تاخیر در عملیات تخلیه و بارگیری نبوده ولی آن چیزی که در حال حاضر مشخص و مشهود است، تعرفه‌های پایین تخلیه و بارگیری و هزینه‌های بالای تعمیر و نگهداری تجهیزات است که باعث شده، شرکت‌ها در آماده‌به‌کار نگه‌داشتن تجهیزات دچار مشکل شده و با ادامه چنین روندی، ریسک تاخیر در عملیات تخلیه و بارگیری، به دلیل آماده‌به‌کارنبودن تجهیزات، افزایش پیدا کند. تامین، نگهداری و تدارکات قطعات یدکی و مواد مصرفی به‌منظور سرویس و تعمیر تجهیزات بندری، از اجزای مهم مدیریت تجهیزات است. در توصیف نشانه‌های اهمیت تدارکات در بنادر همین بس که در یک بندر متوسط در یک کشور درحال‌توسعه که هزینه‌های نیروی کار پایین و هزینه‌های قطعات یدکی بسیار بالاست، حدود 75 درصد هزینه‌های کل نت صرف خرید مواد و قطعات می‌شود؛ بنابراین سرمایهگذاری زیادی در مواد و قطعاتی که ممکن است برای یک دوره طولانی در قفسه بماند، انجام می‌پذیرد.
محدودیت‌های ارز خارجی می‌تواند به‌طور مستقیم بر مدیریت تجهیزات بندر اثر بگذارد، اولا خرید قطعات یدکی و سایر ملزومات ضروری نیاز به ارز دارد و تامین این ارز علاوه بر این‌که تامین قطعات را به تاخیر می‌اندازد، به‌شدت هزینه خرید را افزایش می‌دهد؛ لذا لازم و ضروری است که بخشی از تعرفه بندر برای ارز خارجی به دلیل حفظ بخشی از درآمدها به‌منظور خرید منابع و خدمات تعیین شود.
حقیقت این است که مجموعه متنوعی از عوامل وابسته و مرتبط وجود دارد و لازم است اقدام فوری جهت حل مشکلات مدیریت تجهیزات ناشی از کمبود و تامین قطعات یدکی به کار گرفته شود.
اکنون آنچه باید به‌عنوان امری واضح انجام شود، مشخصکردن بخشی از تعرفه‌های تخلیه و بارگیری غلات با ارز خارجی و افزایش تعرفه‌های ریالی بر اساس قیمت تمام‌شده تجهیزات است، تا ادامه فعالیت شرکت‌ها توجیه اقتصادی داشته باشد. آنچه باقی می‌ماند، خواست و اراده انجام کار و برداشت اولین گامها در این مسیر است. |
منابع
ـــ یافتن عوامل تاخیر در عملیات تخلیه و بارگیری کالای فله و خشک در بندر امام‌خمینی(ره). جعفر سیاره، وحیدرضا آهویی، امیرسعید نورامین، تابستان 1390
ـــ محاسبه نرخ اجاره‌بها، تجهیزات استراتژیک تخلیه و بارگیری کالای غلات در بندر امام‌خمینی(ره). بهرام شمالی‌پور، ابوطالب گرایلو، شهنواز ایوبی ایوبلو، سروش خاکی‌پور، 1395
ـــ مدیریت تجهیزات بندری، خط مشی، مدیریت، نگهداری و تجهیزات. مترجم: حمید حمیدی (کتاب)