هدف از این راهنما، فراهم‌کردن توصیههای عملی برای بازرسی نظام‌مند (سیستماتیک) سوانح و حوادث دریایی و همچنین امکان تحلیل موثر و اقدام پیشگیرانه است. آرمان اصلی نیز، جلوگیری از تکرار اتفاق مشابه در آینده است. این راهنما، تا به آن‌جا که قوانین ملی اجازه دهد، به آن دسته از حوادث و یا سوانح اعمال میشود که یک یا چند کشور در آن منافع دارند و یا حوادث و سوانح تحت قضاوت آنها قرار می‌گیرد.
تعاریف
برای آن‌دسته از تعاریف که در این‌جا آورده نشده به فصل دوم آیین‌نامه مراجعه گردد.
شکل بالا نشان می‌دهد که چگونه مواردی که در بالا تعریف شده‌اند سانحه را تشکیل می‌دهند. این شکل مفهوم تعاریف فوق‌الذکر را واضح‌تر می‌کند. علائم اختصاری در جدول زیر توضیح داده شده‌اند.
ارزیابی و آموزش بازرسان
برای یک بازرسی نظام‌مند (سیستماتیک) و کارا، بازرسان باید خبرگی لازم در بازرسی سوانح را داشته باشند. زمینه‌های خبرگی شامل موارد زیر میشود:
تکنیک‌های جمع‌آوری شواهد
تکنیک‌های مصاحبه
تکنیک‌های آنالیز
شناسایی عوامل انسانی و سازمانی در حوادث و سوانح دریایی
دانستن موارد ایمنی شخصی برای بازرس در موقعیت حادثه
دستگاه‌های متولی بازرسی ایمنی دریایی باید برنامه رسمی آموزش در خصوص موارد فوق را داشته باشند.
آگاه‌سازی و همکاری
آگاه‌سازی یک سانحه یا تصادم دریایی باید به‌محض این‌که امکان دارد، به تمام گروه‌های تاثیر‌پذیر صورت پذیرد. این آگاه‌سازی باید ترجیحا در چارچوبی باشد که دریافت‌کنندهْ گرفتنِ آن را نیز تایید کند. اگر یک سانحه منافع بیش از یک کشور را در بر بگیرد، آن کشورها باید سریعا براساس فصل هفت آیین‌نامه به یک توافق برسند. این توافق باید شامل موارد زیر شود، اما محدود به آن نشود:
1. اطمینان از این‌که اهداف کشورهای درگیر در راستای آیین‌نامه بازرسی سوانح سازمان بین‌المللی دریانوردی تامین است.
2. کدام کشور رهبری بازرسی سوانح را بر عهده داشته باشد.
3. امکان اشتراک اطلاعات سانحه و پیش‌نویس گزارش بررسی در راستای فصل 13 آیین‌نامه، با نظر به قوانین ملی، با قید محرمانه‌بودن و همچنین ریسک بالقوه استفاده از یافته‌ها در دادگاه تشخیص جرم و یا دادگاه مدنی.
4. توزیع سواحل مرتبط با بازرسی (بین کشورهای درگیر)
اگر یک توافق‌نامه در راستای فصل هفت به دست نیامد، کشورهای درگیر باید اطلاعات واقعی مشترک را تا سرحد امکان به اشتراک بگذارند، به‌گونه‌ای که در آیین‌نامه توصیه شده است.
بازرسی
اجزای یک بازرسی شامل موارد زیر است:
1.حدود بازرسی
حدود هر بازرسی ایمنی می‌تواند به پنج زمینه تقسیم شود:
افراد
محیط
ابزار
فرایندها و رویه‌ها
سازمان و تاثیرات بیرونی
2. واکنش اولیه
یک بازرسی باید بلافاصله انجام گردد به‌گونه‌ای که از افت یا تغییر کیفیت شواهد شامل حافظه‌ی شاهدان عینی جلوگیری شود.
3. مدیریت مکان وقوع
مدیریت مکان وقوع معمولا قبل از حضور بازرس آغاز میشود. پیش‌برنامه‌ریزی در این خصوص شامل موارد زیر است:
شناسایی شایستگی‌های مورد‌نیاز در محل سانحه (شایستگی فردی بازرسان)؛
شناسایی مخاطرات و ریسک‌هایی که تیم بازرسی ممکن است در محل وقوع سانحه با آن مواجه شود و اقدامات احتیاطی مورد‌نیاز، همچنین لوازم محافظت شخصی لازم؛
شناسایی شواهد قابل از‌بین‌رفتن که لازم است بلافاصله نگهداری شوند، شامل اطلاعات VDR، مستندسازی مواردی که تا قبل از رسیدن تیم بازرسی تغییرکردنی است و تغییر احتمالی خدمه کشتی؛
پیش‌نویس‌کردن برنامه مصاحبه با درنظر‌گرفتن تغییر خدمه و همچنین آسیب‌دیدگی روحی آنها از سانحه؛
4. جلسه افتتاحیه
چنانچه بازرسی ایمنی شامل بیش از یک کشور میشود، منطقی است که یک جلسه افتتاحیه با حضور تمام کشورهای ذی‌نفع انجام گردد.
5. جمع‌آوری شواهد
برای تسهیل جمع‌آوری جامع شواهد، غالبا درست است که:
به یک چک‌لیستِ نوعی مراجعه شود در عین حال که انعطاف لازم برای جمع‌آوری جوانب جدید نیز در نظر گرفته شود.
سیستمی برای ثبت شواهد استفاده شود (Evidence Log). این موضوع در زمان بازرسی‌های پیچیده یا زمانی که دو یا چند کشور درگیرند ارزشمندتر است.
6. بازرسی مکان وقوع سانحه
در زمان رسیدن بازرس به محل سانحه، جمع‌آوری شواهدی که در طول زمان می‌تواند کیفیت آن تغییر کند یا از بین برود اولین اولویت است. همچنین عکس و فیلم از جزئیات و کلیات، قبل از حذف شواهد، جزء بالاترین اولویت‌هاست.
7. جمع‌آوری یا ضبط شواهد فیزیکی
شواهد فیزیکی می‌تواند شامل چارت‌های الکترونیک، یونیت مرکزی هشدار آتش همچنین نقشه‌های دریایی، پیش‌بینی وضعیت هوا و اطلاعات VDR باشد. به‌علاوه، نمونه تکنیکال سوخت و روغن، رنگ، باقی‌مانده آتش، تکه‌های ماشین‌آلات یا قطعات نیز شامل این موارد میشود.
8. اطلاعات شاهدان عینی
مصاحبه با شاهدان عینی باید از سوی افراد ماهر در امر تکنیک‌های مصاحبه صورت پذیرد. برنامه‌ریزی برای انجام مصاحبه ضروری است و باید شامل موارد زیر باشد:
زمان و مکان
نیاز به تفسیر
ساختار تیم مصاحبه‌گر و نقش اعضای آن
نیازهای خاص شاهدان عینی (به‌علت احتمال شرایط خاص وی)
زمینه موضوع مورد مباحثه با شاهد عینی
9. بررسی اسناد، فرایندها و موارد ثبت‌شده
اسنادی که بررسی می‌شوند می توانند شامل گواهینامه‌های کارکنان و کشتی، گزارشات مؤسسات رده‌بندی، گزارشات نگهداری و دستورات مقرر فرمانده باشند. یک ارزیابی کلی از سیستم مدیریت ایمنی شرکت، از سیاست‌های ایمنی گرفته تا نحوه پیاده‌سازی آن، می‌تواند صورت پذیرد.
10. انجام مطالعات تخصصی (در صورت نیاز)
بعضی اوقات برای یافتن علت وقوع سوانح، انجام مطالعات تخصصی ضروری است. این موضوع می‌تواند به‌عنوان مثال شامل مطالعه تخصصی متالورژی قطعات ماشین‌آلات، آنالیز رنگ یا روغن، محاسبه یا بازسازی جنبه‌های تعادل کشتی، محاسبات مربوط به طناب‌های مهار کالا، آنالیز تخصصی آب‌وهوا و شرایط دریا در زمان و مکان وقوع سانحه و استفاده از شبیه‌ساز یا بازسازی و تحلیل توالی وقایع است.
11. بازسازی و آنالیز
بازرسی هر سانحه باید حداقلی از تمامی موارد زیر را در بر بگیرد:
بازسازی سانحه یا تصادم به‌صورت توالی وقوع آن
شناسایی رخداد حوادث و عوامل دخیل در سطوح متناسب
تحلیل ایمنی و ارائه پیشنهادات
12. بازسازی رخدادهای سانحه و شرایط مرتبط با آنها
از آن‌جا که بازسازی رخداد سانحه به بازرسان اجازه می‌دهد که در خصوص مورد مباحثه کنند، امر مفیدی است. همچنین مزایای زیر را نیز در بردارد:
شناسایی کمبودها در اطلاعات
شناسایی هرگونه تداخل در شواهد
فراهم‌کردن تشریح گرافیکی از چگونگی وقوع
شناسایی عوامل دخیل و ارتباط آن با رخداد حوادث مرتبط
13. تحلیل ایمنی
هدف تحلیل ایمنی دانستن عمقی موضوعات ایمنی است که می‌توانند علت سانحه یا تصادم بوده و یا در آن دخیل باشند.
گزارشدهی
در زمان گزارشدهی موارد زیر باید مدنظر باشد:
1. الزامات گزارشدهی
MSC-MEPC.3/Circ.4 واردکردن داده‌های خاصی در ماژول GISIS را به همراه آخرین نسخه گزارش بازرسی ایمنی دریایی درخواست کرده است.
2. گزارش نهایی
گزارش نهایی باید مواردی را پوشش دهد که در پاراگراف 2.12 آیین‌نامه لیست شده است. توصیههای ایمنی باید همیشه مطابق با واقعیت‌ها و تحلیل بازرسی ایمنی باشد.
3. مشورت
با توجه به پاراگراف 25.2 و 25.3 آیین‌نامه، بازرس، باید برای اخذ نظرات طرف‌های ذی‌نفع، پیش‌نویس گزارش را برای آنها ارسال کند.
4. انتشار گزارش
برابر پاراگراف 14.4 آیین‌نامه، گزارش نهایی باید در دسترس عموم و صنعت دریایی قرار گیرد.
5. پیگیری توصیههای ایمنی
پس از نشر گزارش سانحه، توصیه‌ها باید با هدف ارتقای ایمنی، در مدت زمان معقولی پیگیری شوند. همچنین خوب است که برای تقویت اقدامات سازنده، توصیههای ایمنی اعلام عمومی شوند.
ضمیمه
محدوده‌های پرس‌وجو در خصوص عوامل انسانی و سازمانی در بازرسی سوانح
موضوعات مربوط به کشتی
آموزش و تجربه‌کاری کارکنان
ساختار سازمانی در کشتی و فرایندهای کاری
ماهیت وظایف
فعالیت‌های قبل از وقوع
زمان کار، استراحت و الگوی سرگرمی کارکنان
شرایط زندگی و محیط کشتی
سلامت فیزیکی
سلامت روانی
روابط کاری
شرایط استخدامی
سیاست ایمنی
دستورات مقرر
سطح اتوماتیک‌سازی و اعتماد به تجهیزات
طراحی کشتی و خصوصیات کالا
سیاست‌های مدیریتی و فرایندها
موضوعات مربوط به مدیریت خشکی
زمان‌بندی مدت کار و مرخصی کارکنان
متناسب‌بودن تعداد کارکنان کشتی
میزان وظایف کارکنان
حمایت‌ها و ارتباطات بین خشکی و کشتی
برنامه‌ریزی سفر و زمان‌بندی ورود به بنادر
تسهیلات تفریحی کارکنان
توافقات قراردادی
الزامات ملی و بین‌المللی |
Casualty Investigation Code *