بندر و دریا | بندر آبادان در میان شهر آبادان یکی از مهم‌ترین بنادر جنوبی کشور است. رضا سفاری از تیرماه سال 1394 کار خود را در بنادر و دریانوردیِ آبادان شروع کرده است. او که تجربه کار در بندری مانند بندر امام‌خمینی (ره) را هم دارد، امروز در گفت‌وگو با «بندر و دریا» از دغدغه‌ها و چالش‌هایی می‌گوید که برای اداره بندر آبادان و زیرمجموعه‌های آن مثل چوئبده و اروندکنار با آن‌ها مواجه است. او در خلال این گفت‌وگو تاکید می‌کند امروز مهم‌ترین موضوع برای آن‌ها، حفظ رونق و پویایی این بندر و تلاش برای حل‌وفصل ماجرای لایروبی اروند است.
با توجه به این‌که کشور در چند سال اخیر شرایط سیاسی ـ اقتصادی متفاوتی را تجربه کرده است، فکر می‌کنید مهم‌ترین مزیت بندر آبادان برای استفاده حداکثری از ظرفیت تخلیه و بارگیری کدام است و در حال حاضر چقدر به آن نزدیک هستید؟
مجموعه بنادر آبادان شامل سه بندر آبادان، اروندکنار و چوئبده است که ظرفیت اسمی آن بیش از 700 هزار تن برآورد می‌شود. بندر اروندکنار و چوئبده بنادر صادراتی هستند، اما آبادان علاوه‌برآن، مجوز تجاری هم دارد. یکی از ویژگی‌های مجموعه بنادر آبادان این است که یک مجموعه بنادر چندوجهی محسوب می‌شوند، چراکه همه دسترسی‌ها به آن‌ها، اعم از دریا، خط آهن و فرودگاه بین‌المللی، فراهم شده است و این مزیت مهمی برای یک بندر است. از طرفی، ارتباط با بنادر حوزه خلیج فارس، اعم از کویت، عراق، امارت متحده عربی و تا حدودی قطر، از پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های خوب موجود در این بنادر است.
امروز بنادر آبادان با چند درصد ظرفیت خود کار می‌کنند و عملیات تخلیه و بارگیری در آن‌ها به چه میزان انجام می‌شود؟
به‌طور میانگین، در بنادر آبادان سالانه 200 هزار تن بار تخلیه و بارگیری می‌شود که از ظرفیت اسمی آن کمتر است، اما به‌لحاظ حجمی، از تمامی ظرفیت‌های موجود در بنادر استفاده شده است و حتی گاهی مجبور به استفاده از فضاهایی به‌عنوان بارانداز هستیم که غالبا مخصوص بار نیستند. میزان تخلیه و بارگیری در مجموعه بنادر شهرستان آبادان در 10 ماهه سال جاری به ترتیب رشد 12 درصدی و ۳۷ درصدی (در مجموع 32 درصد و به میزان 143 هزار تن) نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است.
محبوب‌ترین کالای صادراتی که این روزها از مجموعه بنادر آبادان بارگیری می‌شود چیست ؟
آبزیان (ماهی و میگو). این کالای صادراتی به‌لحاظ گمرکی ارزش بالایی دارد. مورد دیگر هم علوفه دام، کاه، تره‌بار، حبوبات، میوه و خشکبار است. البته در سال‌های گذشته، احشام هم جزء کالاهای صادراتی محبوب محسوب می‌شد که مدتی است در فهرست کالاهای ممنوعه قرار گرفته و فعلا صادرات آن متوقف شده است.
مهم‌ترین دستاوردهای مدیریت بنادر و دریانوردی آبادان در سال جاری و سال گذشته چه بوده‌اند؟ آیا توانسته‌اید از تجهیزات جدیدی برای تسهیل عملیات جاری هر سه بندر آبادان، اروند و چوئبده استفاده کنید؟
در مدتی که این‌جانب مفتخر به خدمتگزاری بوده‌ام، فضای انبار سرپوشیده عملیاتی از پنج هزار متر مربع در بنادر آبادان و چوئبده (انبار اروندکنار به بازارچه مرزی تخصیص داده شده بود) ابتدا به 9 هزار متر مربع انبار سرپوشیده عملیاتی افزایش پیدا کرد (چهار هزار متر مربع در بندر آبادان اضافه شد) که این فضا در ادامه، با دستور مدیرعامل و با تعریف پروژه جدید، با افزایش شش هزار متر مربع دیگر (هر بندر دو هزار متر مربع) به 15 هزار متر مربع، یعنی سه برابر ظرفیت قبلی، خواهد رسید.
با توجه به محدوده بندر آبادان و عدم امکان توسعه در اضلاع شمالی، شرقی و غربی، با اقدامات به‌عمل‌آمده در ضلع جنوبی و به سمت رودخانه، عملیات استحصال در فضای پشت اسکله‌ها در قطعه‌ای به متراژ دو هزار و 800 متر مربع به‌عنوان بارانداز کالا انجام و مورد تایید قرار گرفت. و خوشبختانه موفقیت این پروژه منجر به دستور مدیرعامل محترم مبنی بر اقدام مشابه در سایر اسکله‌ها گردید، که با اجرای این دستور فضای بارانداز بندر به دو برابر ظرفیت فعلی می‌رسد.
در سال جاری بیشترین تمرکز از نظر اهداف، برنامه‌ها و امکانات برای اشتغال‌زایی، محرومیت‌زدایی و رونق اقتصادی روی بندر اروندکنار بود، چراکه نسبت به سایر بنادر، دارای زیرساخت‌ها و امکانات کمتری است. اگرچه این بندر جزءقدیمی‌ترین بنادر استان خوزستان محسوب می‌شود، ولی امکانات کمتری جذب این بندر شده است. اشتغال و ارتزاق ساکنان این بندر از گذشته حول سه محور کشاورزی، صیادی و تجارت بوده که با توجه به افت دو بخش صیادی و کشاورزی، تنها بخش تجارت امید این منطقه برای محرومیت‌زدایی و رونق اقتصادی است.
از جزئیات برنامه‌هایی که برای اروندکنار داشتید یا اقداماتی که در این حوزه انجام داده‌اید بگویید.
طرح‌هایی که در این مدت در اروندکنار انجام شده‌اند عبارت‌اند از: احداث دیوار و سردَر ورودى بندر، دیوار ساحلى، تطویل اسکله ناجى و خرید شناور ناجى ١٧، راه‌اندازی بازارچه مرزى، ایجاد شبکه فیبر نورى و دوربین‌های مداربسته، توسعه فضاى سبز و اجراى آبیارى قطره‌ای، نصب هیدرانتهاى آتش‌نشانی بر روى اسکله، انجام دو بار لایروبى اسکله‌ها و رساندن عمق آن‌ها از 5/1 متر به 5/3 متر، خرید و نصب سیستم ردیابى شناورها AIS، ارتقای سامانه امداد و نجات MRSC، برقرارى ارتباط شبکه سیستم‌های رایانه‌ای گمرک و گذرنامه با آبادان، خرید و نصب ژنراتور برق اضطرارى، بهبود وضعیت آب آشامیدنى بندر با خرید دستگاه کلریناتور و...
در بندر آبادان با چه مشکلاتی روبه‌رو هستید و کدام بخش‌ها می‌توانند به توسعه و رونق بیشتر این بندر به‌خصوص در شرایط کنونی اقتصادی کمک کنند؟
با توجه به اهمیت بخش گردشگری و برنامه‌ریزی‌های بسیاری که در سطح کشور صورت گرفته است، در سال‌های اخیر، بیشترین تمرکز را در بحث گردشگری دریایی داشته‌ایم؛ چراکه پتانسیل بسیار بالایی دارد و از طرفی، این منطقه جزء مناطقی است که در گردشگری راهیان نور استفاده می‌شود. طبق آمار ثبت‌شده در سامانه سازمان، در طول ایام نوروز امسال، حدود 515 هزار نفر گردشگر از این منطقه بازدید کرده‌اند که بعد از قشم، بیشترین میزان بازدید گردشگر در میان بنادر کشور است و این یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد بندر آبادان در استان خوزستان محسوب می‌شود. در سال جاری پایانه مسافری توسعه داده شد و امیدواریم به‌زودی خط مسافری هم راه‌اندازی شود.
سهم بندر آبادان و بنادر زیرمجموعه‌اش در تجارت دریایی کشور چند درصد است؟
اهمیت بنادر آبادان، به‌عنوان بنادر محلی ـ بومی، بیشتر به‌لحاظ اجتماعی، مرزی، اقتصادی و امنیتی است و این‌ها در جهت محرومیت‌زدایی، اشتغال‌زایی و رونق اقتصادی ـ منطقه‌ای ایفای نقش می‌کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این مجموعه بنادر حدود یک درصد سهم در تجارت کشور دارند.
به‌طور کلی مجموعه بنادر آبادان چه تعداد شغل به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کرده است؟
در مجموعه سه‌گانه بنادر آبادان، 280 نفر به‌صورت مستقیم (کارکنان سازمانی) و بیش از 30 هزار نفر به‌صورت غیرمستقیم مشغول به کار هستند.
با توجه به اهمیت بحث آموزش در موارد مختلف ازجمله مسائل مربوط به محیط زیست دریایی، آیا ممکن است نیروهایی بدون گذراندن دوره‌های آموزشی به کار دریانوردی مشغول شوند؟
همه کسانی که در شناورهای فلزی به‌عنوان ناخدا یا دریانورد مشغول به کار هستند دوره‌های مخصوص را گذرانده‌اند و دارای گواهی‌نامه و مجوزهای تخصصی هستند. البته ممکن است در شناورهای چوبی، و همچنین در مواردی چون صیادی و ماهیگیری، چنین مشکلی وجود داشته باشد، اما این مسئله گسترده نیست.
از میان همه حرف‌هایی که زده شد، در نهایت فکر می‌کنید مهم‌ترین معضلی که مجموعه بنادر آبادان با آن مواجه هستند چیست؟
مهم‌ترین معضلی که در این بندر و بندر خرمشهر می‌توان عنوان کرد، لایروبی رودخانه اروند است. سال‌هاست سازمان بنادر و دریانوردی مطالعات لازم را انجام داده، حتی اعتبارات موردنیاز را هم در نظر گرفته، اما متاسفانه به دلیل اختلافات حقوقی بین دو کشور هنوز به نتیجه نرسیده است. شاید بالاترین اولویت این بنادر در این قسمت مرزی، همین لایروبی رودخانه اروند است.
بعد از اروند و ماجرای لایروبی آن، شناورسازی مغروقه‌های رودخانه‌های اروندرود و بهمنشیر و توسعه بنادر آبادان، اروندکنار و چوئبده مهم‌ترین دغدغه‌ها در این خطه جغرافیایی هستند. در همین راستا، امسال نیز مطالعات این پروژه‌ها در بندر اروندکنار انجام شده و مطالعات اندازه‌گیری نرخ رسوب گل‌ولاى و احداث اسکله بتنى هزار تنی صورت گرفته است. همچنین در همین مدت، یک پست اسکله هزار تنی و یک باب انبار دو هزار متری در بندر آبادان افتتاح و راه‌اندازی شده است و ان‌شاء‌الله یک پست اسکله بتنی هزار تنی در بندر اروندکنار احداث و راه‌اندازی خواهد شد.
لایروبی رودخانه اروند چطور می‌تواند روی بندر آبادان تاثیر‌گذار باشد؟
در حال حاضر، ما ظرفیت پهلو‌گرفتن شناورهای پنج هزار تنی را ایجاد کرده‌ایم، ولی عملا با توجه به مشکلاتی که وجود دارد، این شناورها به این بندر وارد نمی‌شوند. به‌طور میانگین ظرفیت شناورهای ورودی در طول سال بیشتر از دو هزار تن نمی‌شود و لایروبی می‌تواند به حل‌شدن این مشکل کمک کند. دومین موضوع در این بنادر همان بحث همیشگی توسعه است که به مردم منطقه و شهر کمک بسیار زیادی می‌کند. سازمان بنادر و دریانوردی انرژی زیادی برای ارتباط با مسئولان شهری و برگزاری جلسات گذاشته است. اهدافی تعیین شده است که اگر مصوب شوند، به توسعه بنادر و تعامل شهر و بندر، بحث زیرساخت‌ها و افزایش ظرفیت کمک بسیار
بزرگی می‌کنند.